سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

 مهندس ترحم بهزاد امروز - چهارشنبه- دوازدهم مهرماه  به مرکز اطلاع رسانی سازمان منابع طبیعی اعلام کرد: گیاهان مرتعی علاوه بر اهمیت اقتصادی، کارکردهای زیست محیطی فراوانی مانند ترسیب کربن، ساماندهی گردش آب در طبیعت، تلطیف و پالایش هوا، کاهش فرسایش خاک، کاهش خسارت سیل و حفظ آب و خاک را بدنبال دارد.
بهزاد افزود: استفاده  ناپایدار از ذخائر و منابع طبیعی که بدون دخالت انسان به وجود آمده است باعث تخریب و نابودی آن ها خواهد شد و حفظ و توسعه تنوع زیستی با احیاء و توسعه گونه های بومی و بهره برداری اصولی از آن باعث حفاظت آب و خاک، تنوع زیستی و حفظ ذخیره گاه ها می شود.
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی همچنین یادآور شد: کشور ما در زمینه ذخائر ژنتیکی گیاهی، موطن اصلی بسیاری از مواد گیاهی است که در تولید و اصلاح نژاد گیاه بسیار موثر است و به عنوان یک مزیت منحصر به فرد در جهان  به  شمار  می آید.
بهزاد تصریح کرد: تنوع اقلیمی ایران و به تبع آن پوشش گیاهی متنوع، ظرفیت زیادی را براي  ورود ایران به عرصه تجارت  بین المللی گیاهان دارویی و داروهاي گیاهی فراهم کرده است و احیاء و توسعه رویشگاه های گیاهان دارویی ضمن اشتغال زایی و کمک به معیشت و اقتصاد جوامع محلی، درآمدزایی و ارزآوری برای کشور دارد.
او گفت: اقتصادي كردن طرح‌هاي منابع طبیعی و اصلاح روش‌هاي بهره‌برداري جهت استفاده بهينه از پتانسيل‌هاي گياهان دارويي و حفظ منابع ژنتيكي و همچنین توسعه رويشگاه گونه‌هاي مرتعي، جنگلي و بياباني داراي ارزش ژنتيكي زيست محيطي و اقتصادي است و از سویی دیگر باعث ارتقاء توان اقتصادي صاحبان عرف و بهره‌برداران ساكن در مناطق توسعه طرح‌هاي مرتعداري تلفیقی و جنگلداري می شود.
این مسئول امور مراتع در ادامه خاطرنشان کرد: هم اکنون روند اجراي پروژه های توسعه گياهان دارويي و صنعتي در مراتع کشور با روش های کاملا علمی و منطبق بر شرایط اکولوژی انجام می شود، و این روش ها شامل: 1- شناسایي مناطق مستعد و مناسب در محدوده طرح هاي مديريت منابع جنگلي و مديريت پايدار مراتع،2- شناسایي و معرفي مجريان، بهره برداران عرفي، تعاوني هاي بهره برداران و مرتعداران، 3- آموزش بهره برداران در ارتباط با اهميت و ارزش جايگزيني توسعه گونه هاي واجد محصولات دارويي صنعتي و غذائي 4- آشنایي آن ها با روش هاي اصولي و علمي و  تهيه طرح هاي اجرائي تلفیقی که متضمن منافع مجريان و بهره برداران و همچنين حفظ و استمرار رويشگاه ها و توليدات مستمر آن ها با هدايت اصولي مجريان در مراحل اجراي پروژه بر مبناي استعدادهاي موجود منطقه خواهد بود.
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی در ادامه اظهار کرد:  تاکنون بیش 900 هزار هکتار از رویشگاه های گیاهان دارویی در قالب مدیریت طرح احیاء، توسعه و بهره برداری محصولات فرعی جنگلی و مرتعی قرار گرفته است که عمدتاً این محصولات شامل: گل گاوزبان، کتیرا، آنغوزه، باریجه، وشاء، مورد، آویشن، گل نمدار، علف مار اشنیان و گل نرگس است.
بهزاد با بیان اینکه سالانه بیش از 1000 تن انواع محصولات جنگلی و مرتعی در قالب طرح های تلفیقی از عرصه های منابع طبیعی بهره برداری می گردد، خاطر نشان کرد: براساس سیاست های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور وضعیت حفاظتی محصولات طبیعی، طبق فهرست لیست ممنوعه گونه ها ارزیابی شده و برای گونه های در خطر انقراض مجوز برداشت صادر نمی شود.
بهزاد اعلام کرد: حداکثر میزان مجاز برداشت برای هر یک از گونه ها و اندام های آن مانند: ریشه، پیاز، پوست، گل، میوه و بذر هر منطقه بر اساس ضوابط تعیین شده در سیاست گذاری ها صورت می گیرد و اثرات منفی ناشی از برداشت گیاهان دارویی بر سایر گونه های طبیعی منطقه برداشت و مناطق مجاور جلوگیری می شود.
به گفته بهزاد، حدود یک سوم استان ها در فصل بهره برداری اعلام کرده اند که محصولات فرعی از عرصه های طبیعی به دلیل وقوع خشکسالی متمادی، وجود ریزگردها و تصمیمات کمیته فنی ادارات کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ها مبنی بر حفاظت از پایه های ضعیف و خشکسالی برداشت نکرده اند.
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور همچنین اعلام کرد: پیرو سیاست های ابلاغی سازمان حدوداٌ 20 درصد از‌ سطح زير كشت ايستگاه هاي توليد بذر براساس طرح مصوب به توليد نهاده هايی ازقبیل: بذر، نشاء، قلمه و نهال گونه های هدف دارویی اختصاص یافته است و سالانه بیش از 500 هزار کیلوگرم انواع مختلف بذور گونه های مرتعی وگیاهان دارویی با توجه به توان اکولوژی ونیاز رویشگاه های مختلف تولید می گردد.
به گفته بهزاد، در سال 1401 در بیش از 51 هزار هکتار از عرصه های منابع طبیعی کار احیاء و توسعه گیاهان دارویی با گونه های آویشن، باریجه، آنغوزه، وشاء، کرفس کوهی کاپاریس، گل محمدی، علف گاو زبان، ریواس صورت گرفته است.
مدیر کل دفتر امور مراتع افزود: میزان صادرات محصولات دارویی، صنعتی، مرتعی و جنگلی که در قالب قرارداد و با مجوز از کشور در سال های 96، 97، 98، 99، 1400 و 1401صادر شده است به ترتیب به میزان 1337، 1434، 1819، 523, 604 و 547 تن و در مجموع بیش از 6000 تن بوده است.

مهندس بهزاد هندوستان، ژاپن، آلمان، فرانسه، افغانستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس و اتحادیه اروپا را به عنوان کشورهایی معرفی کرد که گیاهان دارویی و محصولات غیر چوبی اعم از سقز، باریجه، ریشه شیرین بیان، آنغوزه تلخ، آنغوزه شیرین، آویشن، میوه بنه، کنگر، علف گاوزبان، پنیرک، وشاء، کاپاریس و قارچ دنبلان به آنها صادر شده است.

به گفته بهزاد، توجه به زنجیره ارزش گیاهان دارویی و ايجاد رديف اعتباری مستقل براي حفاظت، اصلاح و توسعه گياهان داروئي، فرآوري گياهان داروئي خام و كسب ارزش افزوده، تعیین بازارهاي هدف، بررسي و مطالعه موانع برندسازي تجاري گياهان داروئي، ساماندهی مدیریت منابع و حفاظت از منابع پایه با تاکید بر توسعه سطح زراعت، گياهان داروئي، توسعه فناوری و نوآوری در حوزه گیاهان داروئی و فرآورده های گیاهی طبیعی، ساماندهی وضعیت عطاری ها از نظر داشتن دانش کافی در مورد محصولات برداشت شده از طبیعت و بسته بندی مطلوب از اقدامات موثری هستند که در راستای توسعه و ارزآوری گیاهان دارویی باید بیشتر مورد توجه دست اندرکاران و فعالان این بخش قرار گیرد.