سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

ترحم بهزاد، مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اظهار داشت: اخیرا معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی خبر از افزایش ظرفیت دام روستایی برای مقابله با حریق مراتع داده است. این خبر مایه تعجب بسیاری از کارشناسان منابع طبیعی شد زیرا بر اساس طرح تعادل دام و مرتع، دام مازاد در عرصه‌های طبیعی کشور داریم و همین دام مازاد مایه فرسودگی مراتع کشور که نقش بسیار مهمی در حفاظت از فرسایش خاک و آب ایران را دارند، فراهم کرده است.

وی با طرح سوالی مبنی بر اینکه آیا طرح این موضوع از سوی معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، مبنای علمی دارد و دام می‌تواند مانع بروز حریق در مراتع کشور شود؟ گفت: اخیرا به ما فشار آورده‌اند که با دستور وزارت جهاد کشاورزی مراتع مورد چرا قرار گیرند زیرا در غیر این صورت آتش سوزی رخ می‌دهد.

مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بیان داشت: با توجه به تحقیقات و بررسی‌های انجام شده، مطالعات نشان می‌دهد که هر میلیمتر افزایش و کاهش بارندگی منجر به هشت دهم کیلوگرم افزایش یا کاهش تولید علوفه در کشور می‌شود. این در حالیست که بررسی‌ها توسط موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع هم مورد تایید قرار گرفته است. 

بهزاد با بیان اینکه ما هر ساله در پایان اردیبهشت ماه، با توجه به میزان بارش انجام شده در دراز مدت و سال گذشته وضعیت مراتع را تخمین می‌زنیم ادامه داد: اگر شرایط بارش نرمال باشد یعنی میزان بارندگی ۲۴۰ میلیمتر باشد، ۱۰.۷ میلیون تن علوفه در مراتع قابل برداشت است و می‌توان این میزان را از مراتع برداشت کرد. ۱۰.۷ تن علوفه برای تغذیه ۳۸ میلیون واحد دامی کافی است و دام‌ها می‌توانند در مدت هفت ماه مراتع را مورد چرا قرار دهند.

وی تصریح کرد: به استناد تبصره یک ماده ۳ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها، تبصره یک ماده ۴۷ و بند ۱۰ آیین نامه مصوبه هیات وزیران نیز اقدام به تهیه شیوه نامه فنی اجرایی بهره‌برداری از مراتع کشور کرده‌ایم. طبق بند ۳۱ فصل دوم شیوه نامه فنی و اجرایی بهره‌برداری که به استناد فصل یک ماده یک قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها تهیه شده است، ادارات کل منابع طبیعی می‌توانند هر ساله با توجه به شرایط بارندگی، نسبت به تغییر وضعیت چرا اقدام کنند.

مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: اگر کاهش علوفه داشته باشیم، باید کاهش ظرفیت پروانه چرا یا طرح مرتعداری انجام شود و اگر شرایط پوشش گیاهی مناسب بود، افزایش ظرفیت در این دو مورد اعمال شود.

بهزاد بیان داشت: با توجه به محاسباتی که انجام داده بودیم تا پایان اردیبهشت ماه نسبت به سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۲.۵ میلیون تن افزایش تولید علوفه داشتیم. در سال گذشته ۸.۹ تن علوفه در مراتع وجود داشت. امسال نسبت به دراز مدت هم ۶۶۶ هزار تن افزایش تولید علوفه داشتیم.

وی با اشاره به اینکه بر اساس برآوردهای انجام شده در سال جاری، میزان تولید علوفه ۱۱ میلیون و ۳۶۶ هزار تن بود، افزود: اگرچه ما افزایش تولید علوفه در مراتع داشته‌ایم اما باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از مراتع ما از دسترسی دام خارج است و دام نمی‌تواند به آن ورود پیدا کند. اکثر مواقع به دلیل ارتفاعات بالا، سنگلاخی و سنگریزه یا مرتع شیب تند بالای ۷۰ تا ۸۰ درصد، دام نمی‌تواند حرکت کند. یا چوپانی که بخواهد دام را هدایت کند، قادر به حضور در این مرتع نیست.

مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: ما در بسیاری از مناطق محدودیت منابع آبی داریم و در مراتعی که آب نیست، دام ورود نمی‌کند. یکسری گونه داریم که برای دام غیر قابل استفاده است. گونه‌های کلاس دو یا کلاس سه یا گونه‌های مقاوم، توسط دام استفاده نمی‌شود و اتفاقا آتش سوزی‌ها در مناطقی رخ می‌دهد که گونه‌های آن مورد استفاده دام قرار نمی‌گیرد.

بهزاد بیان داشت: حریق معمولا در مناطقی رخ می‌دهد که گونه‌های یکساله و برخی گونه‌ها که به نام بهمن معروف است، رشد می‌کند. یکی از علل چرای زودرس و حرکت دام عشایر به ییلاق همین گونه بهمن است، زیرا سیخک این گونه بعد از خشک شدن وارد بدن دام می‌شود و منجر به کشته شدن حیوان خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که در مراتع کشور مطرح است، آن است که به خاطر افزایش دما، دام‌ها نمی‌توانند در عرصه بمانند و گیاهانی که خشک می‌شوند، قابل استفاده برای دام نیست. این مسئله منجر به آتش‌سوزی مراتع می‌شود.