سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

براساس این طرح چهار ساله قرار است سالانه ۲۵۰ میلیون اصله نهال کاشته شود و آنگونه که رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفته است، تولید نهال ۲۰ درصد، کاشت نهال ۱۰ درصد و نگهداری ۷۰ درصد کار در طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت را به خود اختصاص می‌دهد.

این طرح، مردمی است و اقشار مختلف می توانند در اجرای آن مشارکت کنند، به همین دلیل است که نوبخت بر استفاده از ظرفیت‌های آموزش و پرورش کشور در اجرای این طرح تاکید و اظهار کرده است، مدارس ظرفیت خوبی برای فرهنگ‌سازی در زمینه درختکاری و درخت‌داری هستند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان محلات، در گفت و گو با ایسنا از امکان بکارگیری قشر دیگری در این طرح سخن گفت؛ قشری که هم می تواند به این طرح کمک کند و هم از آن کمک بگیرد، کمکی از نوع روحی و روانی.

صدرا کریمی با تاکید بر اصل توسعه پایدار و اهداف این اصل و در عین حال، محدود بودن منابع طبیعی، اظهار کرد: وجود دام مازاد بر ظرفیت مراتع، چرای زودهنگام و بیش از ظرفیت مراتع، فقر مالی و عدم توان سرمایه‌گذاری بهره‌برداران عرصه‌های منابع طبیعی، از چالش‌های پیش روی این منابع هستند.

وی ادامه داد: ضعف آگاهی عمومی جامعه از قوانین مرتبط با عرصه‌های منابع طبیعی در مواردی باعث به خطر افتادن حقوق بهره‌برداران و تخریب عرصه‌های بهره‌برداری می‌شود. این موضوع در مواردی می‌تواند باعث بروز دیدگاه منفی در عموم افراد جامعه نسبت به اقدامات قانونی صورت گرفته از سوی منابع طبیعی و آبخیزداری شود.

کریمی افزود: با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی کشور، حفاظت از اراضی ملی و عرصه‌های منابع طبیعی، حفظ انفال و حقوق بیت‌المال، نهادینه کردن فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی به عنوان یک برنامه طولانی مدت و فرهنگ‌سازی به منظور حفظ منابع موجود برای نسل آینده باید در اولویت برنامه‌ریزی‌ و قانونگذاری‌ها قرار گیرد.

وی با اشاره به وجود ظرفیت محکومیت‌های جایگزین حبس در دستگاه قضایی کشور، گفت: با اصلاح یا ایجاد ظرفیت‌های قانونی در راستای حفظ این منابع ملی می‌توان برای محکومان قضایی در حوزه منابع طبیعی، مجازات‌ جایگزین از جمله حفاظت از منابع طبیعی و مشارکت در طرح کاشت یک میلیارد درخت در قالب خدمات عمومی رایگان وضع کرد.

با توجه به جذابیت این ایده، نظر یک حقوقدان را در این باره جویا شدیم.

هیچ مجازاتی بهتر از این نیست

دکتر حبیب الله حبیبی با بیان اینکه حد و حدود تعیین مجازات‌های جایگزین در قانون تعریف شده است، گفت: در قانون مجازات جایگزین حبس، آمده است، در صورت وجود شرایط خاص، مجازات‌های حبس می‌تواند یا باید به مجازات‌های دیگری تبدیل شود که طبق ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی این مجازات ها عبارتند از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از برخی حقوق اجتماعی. اختیار استفاده از مجازات‌های جایگزین مربوط به محکمه‌ای است که جرم مربوطه مورد رسیدگی قرار گرفته است.

حبیبی افزود: هیچ مجازاتی بهتر از این نیست که در راستای حفظ قداست منابع طبیعی و انجام یک کار فرهنگی و تبلیغی، مرتکبین مرتبط با جرایم حوزه منابع طبیعی محکوم به انجام خدماتی مرتبط با این حوزه و صیانت از آن شوند.

درختکاری می تواند جایگزین مجازات شود

وی ادامه داد: درختکاری، تامین و نگهداری فضای سبز، نگهداری از درختان جنگلی و هر اقدامی که منجر به صیانت از منابع طبیعی و فضای سبز شود را می توان برابر قانون و با نظر قاضی به عنوان مجازات جایگزین استفاده کرد.

او تصریح کرد: در موارد متعددی مشاهده شده است که دادگاه، افرادی که در فضای مجازی مرتکب جرم می شوند را محکوم به مطالعه کتاب یا خلاصه نویسی و ارائه در همان حوزه کرده است که اقدام بسیار خوبی است.

این استاد حقوق گفت: در حوزه منابع طبیعی نیز دادگاه می‌تواند خدمات مرتبط را به عنوان مجازات جایگزین تعیین کند که مجرم علاوه بر تحمل مجازات جرمی که انجام داده خدمت بزرگی به حوزه منابع طبیعی و فضای سبز خواهد کرد که صیانت از آن یک ضرورت است.

وی بیان کرد: قاضی می‌تواند حتی برای مجازات جرایم غیرمرتبط با منابع طبیعی نیز احکام جایگزین صادر کند و با توجه به اختیاراتی که البته در مجازات برخی جرایم دارد، مجرم را ملزم به انجام امور مربوط به خدمات اجتماعی کند.

او تصریح کرد: به طور خاص اگر مجرمین حوزه منابع طبیعی به مجازات‌های مرتبط با این حوزه محکوم شوند قداست و اهمیت منابع طبیعی و فضای سبز برای مردم بیشتر نمایان خواهد شد و نشان خواهد داد که نظام به چه میزان برای منابع طبیعی اهمیت و ارزش قائل است.

تبدیل مجرم به خادم، نتیجه مجازات جایگزین حبس

رئیس دادگستری شهرستان زرندیه نیز در این باره گفت: در سنوات گذشته در دادگستری این شهرستان افرادی که مرتکب جرایم مختلفی شده بودند و عمدتا به دلیل برخی رفتارهای هیجانی مجرم شناخته شده، اما به دلیل شخصیت متهم و جایگاه اجتماعی، ابراز ندامت و پشیمانی می کردند، قضات کیفری با توجه به شخصیت متهم آنها را به مجازات جایگزین محکوم می کردند.

موسی زارعی مهر با بیان اینکه در گذشته یک متهم در دستگاه قضائی زرندیه محکوم به درختکاری در شهر خشکرود شده بود، افزود: در یک فقره پرونده دیگر فردی محکوم به فعالیت در اداره منابع طبیعی شد تا دوران محکومیت خود را بجای حبس، در اموری که مربوط به این اداره است سپری کند.

وی به آثار مثبت مجازات جایگزین حبس به ویژه در حوزه منابع طبیعی اشاره کرد و گفت: تجربه نکردن فضای زندان مهمترین اثر مثبت مجازات جایگزین حبس بوده و برای اجتماع نیز مفید است چرا که بزهکار تبدیل به یک فرد خدمت رسان می‌شود.

وی با بیان اینکه توجیه کردن و مشارکت قضات می‌تواند منجر به افزایش صدور احکام مجازات‌های جایگزین حبس شود، اظهار کرد: خوشبختانه حبس زدایی رویکرد دستگاه قضاست و احکام متعددی در حوزه درختکاری، حفاظت از محیط زیست، منابع آب و ... جایگزین حبس صادر می‌شود.

زارعی مهر افزود: صدور احکام جایگزین حبس بسته به شخصیت اجتماعی و جایگاه مجرم انجام می شود. باید به سمت و سویی رفت که از این ظرفیت برای کاهش آمار زندانیان و نیز انجام خدمات عمومی و عام‌المنفعه نظیر منابع طبیعی استفاده کرد.

وی تصریح کرد: مجازات جایگزین حبس موجب برطرف شدن نکات منفی شده و انجام خدمات اجتماعی و عمومی از نکات و پیامدهای مثبت آن است.